1. Tổng quan

Máy chụp SPECT (Single Photon Emission Computed Tomography) là một trong những thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại nhất hiện nay. Về nguyên lí tạo ảnh, SPECT cũng giống như CT, chỉ khác ở chỗ với CT thì chùm photon được chiếu từ bên ngoài, xuyên qua cơ thể và được ghi nhận ở detector phía đối diện nguồn tia X. Còn với SPECT, thì chùm bức xạ photon được phát ra từ bên trong cơ thể do phân rã phóng xạ được đưa (uống,tiêm,.…) vào cơ thể trước đó (nơi cần chụp ảnh). Chùm bức xạ phát ra được ghi nhận đồng thời bởi hệ detector bao quanh bệnh nhân cho ta thông tin về chức năng cơ quan muốn thăm khám . Ảnh SPECT cho ta thấy được thông tin chức năng của các cơ quan (functional image). Ví dụ, lượng máu lưu chuyển qua một vùng nào đó nhiều hay ít… Điều này rất khác với CT. Như vậy nó cho ta biết điều gì đang xảy ra trong cơ thể. Ngoài các ứng dụng chẩn đoán hình ảnh thông thường, máy SPECT còn có vai trò đặc biệt trong xạ trị ung thư. Với ảnh SPECT, bác sĩ và kỹ thuật viên dễ dàng tìm thấy những tổn thương, biến đổi bất thường rất nhỏ trong cơ thể người bệnh. Do đó ảnh SPECT cho phép đoán, phát hiện sớm bệnh ung thư. Máy SPECT có thế cho ta chụp: toàn thân (Whole body), tĩnh (Static), động (Dynamic), 3 Pha, ảnh toàn thể hoặc cắt lớp (Tomo)…

2. Tính năng - đặc điểm sử dụng

SPECT là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh bằng y học hạt nhân, cho phép hiển thị hình ảnh trong không gian 3 chiều chức năng các bộ phận, chuyển hoá tế bào và các thông số chức năng khác trong cơ thể thông qua việc sử dụng một lượng nhỏ các chất phóng xạ khác nhau. Ảnh SPECT là ảnh 3 chiều rõ nét, đặc biệt là hình ảnh của các mô, tuyến giáp và xương. Phương pháp này giúp phát hiện các thay đổi về bệnh học ở cấp độ phân tử trước khi hình thành nên sự thay đổi trong cấu trúc giải phẫu để có thể nhìn thấy được trên hình ảnh CT. Điển hình như các chức năng:

• Chẩn đoán về các bệnh tim mạch như dị tật, rối loạn huyết động học, bệnh của mạch vành v.v…

• SPECT, sử dụng các đồng vị phóng xạ đặc trưng như I131 Octreotide hay MIBG để định vị các khối u ác tính không điển hình (các khối u thần kinh nội tiết…). SPECT là công cụ rất hữu dụng cho các bác sĩ trong việc lấy mẫu sinh thiết, phẫu thuật cắt bỏ và xạ trị sau phẫu thuật các khối u này.

• Chẩn đoán các bệnh trong não: với hình ảnh SPECT chụp não, bác sĩ dễ dàng chẩn đoán trạng thái và các tổn thương xảy ra trong não bệnh nhân.

• Với các bệnh khác: máy SPECT có chức năng chẩn đoán, xét nghiệm các loại bệnh tầm soát, chẩn đoán ung thư xương, tuyến tiền liệt, bướu cổ và bướu giác độc, thăm dò chức năng của các tạng như tuyến giáp, gan, thận và não v.v… với độ chính xác cao

• Để chẩn đoán các khối u và một số bệnh lý chức năng khác như xạ hình tưới máu cơ tim, xạ hình hàng rào máu não (chẩn đoán bệnh tâm thần hoặc tổn thương não), xạ hình gan, xạ hình xương, xạ hình tuyến giáp, xạ hình thận, xạ hình phổi..

3. Tính năng - kĩ thuật máy SPECT của Siemens

• Đầu thu HD có độ nhạy cao, hoạt động nhờ nguồn năng lượng độc lập, đảm bảo chất lượng hình ảnh tuyệt hảo

• Flash 3D, kỹ thuật tái tạo tương tác SPECT tiên tiến nhất cho phép tối ưu hóa thời gian quét và chất lượng hình ảnh.

• Chu trình xử lý theo yêu cầu của người sử dụng giúp tăng hiệu quả khai thác và hiệu suất thăm khám.

Hiện nay Siemens có máy SPECT hai đầu dò và SPECT một đầu dò, tạo ra sự lựa chọn linh hoạt trong quá trình thăm khám:

Máy SPECT hai đầu dò

• Tối đa hóa chất lượng hình ảnh trong chụp toàn thân đồng thời tăng năng suất thăm khám trong mọi kiểu chụp: Máy hai đầu dò có thể biến đổi cho cấu hình đầu dò ở các góc 180o,90o và 76o, tạo ra các ứng dụng thăm khám tối ưu trong chụp tổng quát tim mạch,u bướu và thần kinh, tim mạch v.v…

• Thuận tiện trong việc chụp bệnh nhân trên cáng và trên xe lăn, kể cả trong tư thế đứng: Hai đầu thu cố định 180o tối đa hóa tính năng chụp toàn thân và chụp SPECT bằng các đầu thu được đặt ở vị trí đối diện nhau, tạo nên một hệ thống lý tưởng cho ứng dụng điều trị u bướu. Gantry mở cho phép tiếp cận dễ dàng với cả hai đầu thu.

Máy SPECT một đầu thu:

• Linh hoạt trong chụp tổng quát với khả năng tiếp cận hết sức dễ dàng với bệnh nhân trên cáng và xe lăn. Đặc trưng của hệ thống tiết kiệm chi phí này là gantry mở đa năng, khả năng chỉnh nghiêng đầu thu đầu/cuối, tự động đánh dấu cơ thể trong chụp SPECT và chụp toàn thân, cũng như dễ dàng nâng cấp lên cấu hình hai đầu thu.

• Ngoài ra, máy SPECT của Siemens còn được thiết kế rất tiện dụng và tối ưu. Hệ thống giường tạo cho bênh nhân cảm giác thoải mái trong quá trình thăm khám. Hệ thống Collimator, Detector với nhiều mức năng lượng khác nhau cho phép kĩ thuật viên vận hành nhiều lựa chọn khi sử dụng các đồng vị khác nhau để cho chất lượng ảnh tốt nhất…

• Các công nghệ kỹ thuật ứng dụng cho chẩn đoán và điều trị bệnh đang được các bệnh viện, các trung tâm ở nước ta tiếp nhận và ứng dụng công nghệ. Hiện tại, nước ta có khoảng 15 máy SPECT đang được sử dụng rất hiệu quả tại các bệnh viện hàng đầu về chuyên ngành này như: BV Chợ Rẫy, BV 108, BV Bạch Mai, BV Đà Nẵng.

Hà Văn-ST